نظام آموزشی ایران در دوره ی مشروطه

این پژوهش چشم¬اندازی است بر اوضاع آموزشی ایران در دوره¬ی مشروطه و می¬کوشد که سیر دگرگونی¬های تدریجی را در نظام آموزشی ایران بررسی کند؛ و به این سوال پاسخ دهد که آیا انقلاب مشروطه توانست نظام آموزشی ایران را از حالت سنتی به صورت جدید درآورد؟ به علاوه، چگونگی وضعیت نظام آموزشی ایران قبل از مشروطه، موانع اجتماعی ـ فرهنگی گسترش نظام آموزشی به سبک جدید و جایگاه نظام آموزشی در اندیشه¬ی پیشروان مشروطه، دیگر مسائلی هستند که این پژوهش در پی پاسخ دادن به آن¬ها است. نظام آموزشی ایران پیش از مشروطه، نظامی سنتی بود که برنامه و مواد آن با مقتضای سنی افراد مناسبتی نداشت. برخورد با تمدن اروپایی سبب تکاپو در ایرانیان و انتقاد از نظام آموزشی شد. این مسأله به اعزام دانشجویان و احداث مدارسی به سبک نوین منجر گردیده و تغییراتی را در نوع نظام آموزشی به وجود آورد؛ اما این جریان با مخالفت¬هایی روبه¬رو شد و تقابل و چالش بین موافقان و مخالفان ورود نظام آموزشی جدید درگرفت. با این حال نظام نوین افتان و خیزان به تکاپوی خود ادامه داد. وقوع مشروطه، بر نظام آموزشی، همانند دیگر جوانب زندگی سیاسی و اجتماعی ایران، تأثیر گذاشت. نهادهای رسمی و غیر رسمی برآمده از مشروطه، مانند مجلس، دولت، احزاب و انجمن¬ها در راستای گسترش و همگانی شدن نظام آموزشی اقداماتی انجام دادند و آن را از حالت پیشین و وابسته به اراده افراد بیرون آوردند و هر چند با مخالفت بخش¬های از جامعه و مشکلات داخلی و خارجی روبه¬رو شدند ولی توانستند به مـرور زمان نظام آموزشی را بر پایه¬هایی بنا کنند، کـه اراده¬ی افراد سبب تزلزل آن نگردد.